Açılımı Arctic Oscillation olan AO bir salınım endeksi çeşididir. Endeks, belirli bir periyot olmadan zaman içerisinde değişir ve Kuzey Kutbu’ndaki bir işaretin mevsimsel olmayan deniz seviyesindeki basınç anomalileri ile karakterize edilir. Meteoroloji de NAO ile yakın akraba olarak görülür. Fakat AO’nun atmosferin dinamiklerini temel olarak temsil edip etmediği konusunda hala tartışmalar sürmektedir.
AO’nun ifade edilişinde de aynı NAO gibi 2 faz bulunur : Pozitif ve negatif.
AO endeksi pozitif durumdayken kutupsal bölgede basınç düşükken, orta enlemlerde yüksektir. Bu da orta enlem jet akımının batıdan doğuya güçlü ve tutarlı şekilde esmesini sağlar ve soğuklar kutup bölgesinde kilitli kalır. Pozitif fazda Kuzey Avrupa, Amerika’nın doğu sahilleri bol yağışlı ve nispeten ılık hava koşullarının etkisi altındadır. Buna karşı Akdeniz kuşağında kalan ülkeler, Grönland ve ABD’nin kuzeybatı-orta kesimleri daha az yağışlı ve nispeten soğuk bir dönem geçirir.
AO endeksi negatif durumdayken kutup bölgesinde yüksek basınç varken orta enlemlerde basınç daha yüksektir. Bu da batıdan doğuya kararlı jet rüzgarlarını bozarak, kuvvetli soğukların güneye inmesini sağlar. Özellikle Akdeniz kuşağında kalan ülkeler mevsim normallerinin üzerindeki sıcaklıkla beraber, miktarca bol yağış alırken, Kuzey Avrupa ve ABD’nin doğu sahilleri donar, yağış miktarı ortalamaların altına iner. Aşırı negatif faz Avrupa’da kuvvetli soğuklara neden olurken, ülkemiz için aynı NAO’da olduğu gibi en uygun fazın nötr olduğu kaçınılmaz bir gerçektir.
Açılımı North Atlantic Oscillation olan NAO‘nun anlamı Kuzey Atlantik salınımıdır ve Kuzey Atlantik bölgesinde doğal olarak meydana gelen basınçtaki büyük çaplı değişiklikleri ifade eden bir terimdir. Bu değişikliklerin çevre kıtalarda ki hem hava hem de iklim düzenleri üzerinde büyük etkisi vardır. Atmosferin ortalama durumunda Kuzey Atlantik Yüzey Basıncı 20°N ile 40°N enlemlerinde yüksek iken; 50°N ile 70°N enlemlerinde düşüktür. NAO endeksi de tam olarak bu ilişkiyi açıklar. Pozitif NAO fazında bu enlemler arası basınç farkı çok yüksekken, negatif NAO fazında aradaki fark düşüktür. Bu fazların gelişimi nedeniyle, NAO endeksinin atmosferde pek çok sonucu bulunmaktadır ve bunlar yaz ve kış aylarına göre farklılık gösterir. Yaz aylarında NAO’nun etkisi minimum iken; kış ayında bu etki maksimumdadır.
Kış aylarında NAO endeksi normalin çok üstünde olduğunda, Kuzey Avrupa, Kuzey Asya ve Güney Doğu Kuzey Amerika’da mevsimsel sıcaklıkların normalden yüksek olması ve Kuzey Afrika, Kuzey Doğu Kanada ve Güney Grönland’da normalin altına düşmesi olasılığı artmıştır. Yağışlar ise daha yereldir ve İzlanda AB’nin etkisiyle Kuzey Avrupa bol yağışlıdır. NAO endeksi normalin çok altında olduğunda, eğilimler genellikle tam tersidir. Soğuklar güney enlemlere inmeye ve yayılmaya başlar. Yağışlar daha geniş alana yayılır. Ayrıca negatif fazda Akdeniz çanağı çalışmaya başlar; aşırı negatif bir NAO endeksi Batı Akdeniz’de siklon oluşma ihtimalini arttırırken; nötre yakın bir güçte ki NAO endeksi Doğu Akdeniz’de siklon oluşmasının ihtimalini arttırır.
NAO endeksinin yaz aylarında etkisi minimuma inse de yine de belli başlı etkileri mevcuttur. Yaz NAO endeksi normalin çok üstünde olduğunda, sıcaklıkların Kuzey-Batı Avrupa, Orta Kanada, Kuzey Orta ABD ve Kuzey Afrika’nın bazı bölgelerinde normalden yüksek ve Güney’de Akdeniz bölgesinde normalden düşük olma olasılığı artar. Yağışlar ise Akdeniz ve Grönland bölgesinde etkiliyken, Kuzey Avrupa, Kuzey-Doğu Kanada ve Afrika’nın Sahel bölgesinde azalır. Yaz NAO endeksi normalin çok altında olduğunda ise Kuzey Avrupa, Afrika’nın Sahel Bölgesi daha soğukken; Akdeniz bölgesi daha sıcaktır. Yağışlar ise daha çok kuzey Avrupa’da görülür.
Kışın soğuk hava salınımlarının takibinde önemli yer teşkil eden NAO endeksinin, ülkemizi ziyaret edecek potansiyel soğuk hava salınımları açısından en uygun olduğu konumun; nötr ve nötre yakın fazlar olduğu kaçınılmaz bir gerçektir.
