Kireçtaşı ve Yağmur Arasındaki Bağlantı

kırklreli saganak

Kireçtaşı, yağmurla benzersiz bir bağlantısı ve ilişkisi olan organik tortul kaya kadar yaygın bir kimyasaldır. Tortul kayaçlar, birlikte sıkıştırılmış küçük parçacıklar veya tortu tarafından oluşturulur ve organik tortul kayaçlar, karbon bileşiklerini içerir. Kireçtaşı, canlı organizmaların katılımıyla buharlaşma ve çökelme süreçleriyle oluşturulur. Yağmur ve kireçtaşı mağaraları arasında sıkı bir bağlantı vardır.

İstiridye, istiridye ve mercan gibi okyanus canlıları, kabuklarını ve diğer yapılarını oluşturmak için kalsiyum karbonat (CaCO3) veya kalsit kullanır. Öldüklerinde, bu yapılar su ve diğer faktörler tarafından organik tortu oluşturmak için parçalanır. Zamanla tortu yerleşir ve kireçtaşı yatakları oluşturur, bu nedenle kireçtaşı genellikle okyanus ortamlarının yakınında bulunur. Benzer şekilde, buharlaşma durumunda tortuyu içeren deniz suyu buharlaşır ve geride kalsit bırakır. Tekrar oluşur ve sıkıştırılır. Mağara sistemlerinde bulunan sarkıt ve dikitler de kireçtaşından oluşur, ancak yağış yoluyla.

Yağmur, kireçtaşını aşındırması ve yıpratmasıyla ünlüdür. Böyle bir ayrışma, Utah’daki Bryce Canyon Ulusal Parkı’nda görülebilir. Su akışı temel erozyona neden olabilir, ancak bu sürece ek olarak yağmur suyu her zaman saf su değildir. Buharlaştığında yanında taşıdığı veya düştükten ve diğer yüzeylerde hareket ettikten sonra topladığı mikroskobik parçacıklar içerir. Genellikle zayıf bir asit olan karbonik asit (H2C03) adı verilen bir bileşik içerir. Bu başka bir organik bileşiktir, ancak aslında kireçtaşında bulunan kalsiyum karbonat ile reaksiyona girer. Bu nedenle kireçtaşı yağmurdan çok kolay zarar görür. Yağmur kireçtaşı yataklarını aşındırırken karstik manzara oluşturur.

Karstik manzara kırlangıç ​​delikleri, kıvrımlar ve grilerden oluşur. Suyun biriktiği ve esasen kayanın içinden aşağıya doğru ilerlediği yerde yutma delikleri oluşur. Kireçtaşı, yağmur suyundan kolayca etkilenmeyen diğer kaya türleri ile birlikte bulunduğunda klintler ve griler oluşur. Yağmur suyu geçirimsiz kayanın üzerinden akacak, ancak daha sonra kireçtaşını çözerek çatlaklar ve oluklar oluşturarak diğer kayanın parçalarını geride bırakacaktır. Çatlaklara gryke denir ve geride kalan kayaya klint denir. Kentucky’deki Mamut Mağarası, karst topografyasının bir başka önemli örneğidir.

Mağaraların çatılarında oluşan sarkıtlar ve tabandaki dikitler genellikle yakınlardaki kireçtaşı yataklarının aşınmasının bir sonucudur. Yataklar yağmurla yıprandıkça, su yavaş yavaş kalsiyum karbonatı da yanına alarak toplar. Su, toprağa ve yeraltı mağaralarına sızarken, bu tanınabilir buz saçağı benzeri oluşumları oluşturacaktır. Bu durumda, kireçtaşı suyun bir çökeltisidir. Bu şekilde yağmur, kireçtaşının hem oluşumunda hem de bozulmasında rol oynar ve bu eşsiz doğal ilişkiyi yaratır. Yağmur, kireçtaşını tamamen yok etmek yerine, esasen şeklini değiştirir.

 

Share:

Author: co.admin